kumaş analizinde kullanılacak formül ve bilgiler:

Temel örgülerde çözgü ve atkı kullanılım oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

Çeşitli elyaf gruplarının çekme yüzdeleri ve ağırlık kayıpları (apredeki fire) genel olarak aşağıdaki gibidir:

Çözgü tel sayısı= Mamul en sayısı(cm) x 1cmdeki çözgü tel sayısı

Çözgü çekme oranı(cm)% = (gergin çözgü uzunluğu x 100) : serbest çözgü uzunluğu

Atkı çekme oranı (cm)% = (gergin atkı uzunluğu x 100) :serbest atkı uzunluğu

Tarak eni = (mamul en cm. x atkı iplik çekmesi* ) : atkı ipliğinin uzunluğu **

*örn.% 9,2çekme oranına sahip iplik için 109,2 olarak alınır.

** sabit sayı 100 olarak alınır.

Tarak numarası= (Çözgü tel sayısı x 10 ): (tarak eni x dişten geçen tel sayısı)

tarak numaraları 30 ile 130 arasında değişir. İkişer ve beşerli artarak numaralandırılır. Bulunan sonuç bu rakamlar arasında ancak küsüratlı veya tarak numaralandırma sistemine uygun değilse en yakın tarak numarası alınır. Elde edilen sonuç 130 dan büyükse dişten geçen tel sayısı arttırılarak işlem tekrarlanır. Bu aşamadan sonraki hesaplamalarda elde edilen bu tarak numarası kullanılır.

Yeni tarak eni= (toplam çözgü tel sayısı x 10):( tarak numarası x dişten geçen tel sayısı)

Mamul kumaş ağırlığı=(mamul kumaş alanı*x numune ağırlığı ): (numunenin alanı**)

* 14000 olarak alınır.

** numune eni x numune boyu

veya orantı kurularak bulunur örn 2 gr ağırlığında 10x10 cm kumaş için:

(14000cm2 x 2gr ) : 100cm2=280gr

• Mamul kumaş ağırlığı = (ham kumaş ağırlığı : 1) x (100:apre uzunluk çekme*) x (100-apredeki fire**:100)

* yukarıda verilen tablodan uygun değer seçilir.

** (100-çözgü çekme oranı hesaplanarak apre uzunluk çekme değeri olarak alınır.)

Atkı ağırlığı= (Ham kumaş ağırlığı x kumaşta atkı ipliğinin kullanım oranı*):100

*yukarıda verilen tablodan uygun değer alınır

Çözgü ağırlığı= (ham kumaş ağırlığı x kumaşta çözgü ipliğinin kullanım oranı*): 100

Çözgü ağırlığı= (çözgü tel sayısı x 10 x boydan çekme oranı): (iplik numarası x 100)

Ham kumaş ağırlığı= çözgü ağırlığı + atkı ağırlığı

Çözgü iplik numarası= uzunluk : ağırlık

Atkı iplik numarası= uzunluk : ağırlık

Çözgü iplik numarası = (çözgü tel sayısı x 1m. ): ağırlık

Ham kumaş atkı adedi= (toplam atkı tel sayısı*x atkı çekme oranı**) : 100

*1 cmdeki atkı iplik miktarı x 100

**örn: atkı çekme oranı %7 olan bir numune için bu rakam 100-7=93 olarak alınır.

Atkı iplik numarası= (ham kumaştaki atkı adedi x yeni tarak eni*): atkı ağırlığı

* metre olarak alınır: 145 cm için 1,45m gibi

kumaş analizi

Eldeki kumaş parçası incelenerek yeniden üretim için gereken bilgiler elde edilebilir.Kumaş parçasının analizi yapılırken uygulanması gereken işlemler için belli bir sıra takip edilmelidir:

1. Kumaşın cinsinin ve kullanım alanının belirlenmesi


2. Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi


3. Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi


4. Kumaşın tarak numarasının ve taraktan geçen tel adedinin belirlenmesi


5. Toplam çözgü tel sayısının belirlenmesi ve tarak eninin bulunması


6. Kumaşa sonradan uygulanmış olabilecek apre, boya baskı vb. işlemlerin belirlenmesi


7. Kumaşın ağırlığının belirlenmesi


8. Parçanın çözgü ve atkı ipliklenin sol üst köşeden 10mm. kadar sökülmesi


9. Kumaşın çözgü ve atkı renk raporunun belirlenmesi


10. Kumaşın 1 cm.deki çözgü ve atkısıklığının belirlenmesi


11. Çözgü ve atkı ipliklerinin numaraları ve diğer özelliklerinin tespiti


12. Kumaşın örgü,tahar ve armürünün belirlenmesi

Kumaş analizi yapılırken kullanılan araçlar şunlardır:

1. lup


2. hassas terazi


3. desen kağıdı


4. kumaşın sabitleneceği bir platform ve raptiye


5. açık ve koyu renk karton


6. sivri uçlu cımbız


7. makas


8. cetvel


9. hesap makinesi


10. uzun bir iğne

Kumaş analizinde uygulanacak işlemler:

1. Kumaşın cinsinin ve kullanım alanının belirlenmesi: Kumaşın görsel ve fiziksel verileri dikkate alınarak ne amaçla kullanıldığı, materyali hakkında bilgi toplanır. Örneğin kumaş sentetik mi, organik elyaf mı, giysilik mi, döşemelik mi vb..


2. Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi: Kumaşın yüzü genellikle daha parlaktır. Desen yüzde daha belirgindir. Kumaş kenar yazısı ön yüzden okunur. Apreli taraf kumaşın yüzüdür. Yüzey elyafları daha düzgündür. Kumaşta farklı iplikler kullanılmışsa pahalı ve kaliteli iplik ön yüzde daha belirgin larak kullanılmıştır.


3. Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi: Örnekte kenar varsa yönü tespit etmek kolaylaşır. İplik sıklıklarına bakılırsa sıklığı fazla olan taraf çözgüdür. Çözgü iplikleri sağlam, katlı ve puntalıdır. Kalın ve daha az mukavemetli iplikler atkı yönünden kullanılır. Çözgü iplikleri atkı ipliklerine göre daha düzgün ve paraleldir. Tarak izi çözgü yönünde görülür.


4. Kumaşın tarak numarası ve taraktan geçen tel sayısının tespiti: Kumaşın çözgü tel sayısı dikkate alınarak uygun tarak numarası tespit edilir. Dişten geçen tel sayısı kumaşta tarak izi varsa sayılarak tespit edilebilir. Yoksa örgünün rapor sayısına uygun olarak belirlenir.


5. Toplam çözgü tel sayısının belirlenmesi ve tarak eninin bulunması: Kumaşın 1 cmdeki çözgü sıklığı belirlenir. Bu miktar mamul kumaş eni ile çarpılır.


6. Kumaşa sonradan yapılmış apre, boya vb. işlemlerin belirlenmesi: Kmaşın görsel ve fiziksel özellikleri incelenerek , dokuma sonrasında baskı, tuşe,nem çekmezlik, tutuşmazlık, şardon gibi apre işlemlerinden hangilerinin uygulanmış olduğu tespit edilmeye çalışılır.


7. Kumaşın ağırlığının belirlenmesi: Kumaş parçasının kenarları düzgünce kesilir. Hassas terazide tartılır. Bulunan ağırlık kumaşın ebatlarıyla 1 metre boy için doğru orantı kurularak hesaplanır. Bulunan rakam kumaş eni ile çarpılarak metretül ağırlığı bulunur.


8. Kumaşın çözgü ve atkı ipliklerinin sökülmesi: Kumaşın sol üst köşesinden başlanarak çözgü ve atkı iplikleri 10 mm. boşta kalacak şekilde tek tek kumaştan ayrılır. Kumaştan ayrılan iplikler yönlerine ve cinslerine göre gruplandırılır.


9. Kumaşın çözgü ve atkı renk raporunun belirlenmesi: Çözgü ve atkı ipliklerinin kaçar adet hangi renkte ve hangi sıralamayla kullanıldığı belirlenir.


10. Kumaşın 1cm deki atkı sıklığının belirlenmesi: Kumaşın iplikleri ölçülecek olan kenara cetvel konur. 1cmde kullanılmış olan iplik miktarı sayılır.


11. Çözgü ve atkı ipliklerinin numaralarının ve diğer özelliklerinin tespit edilmesi: Kumaş kenarınan sökülüp gruplandırılan iplikler tek tek incelenerek ipliklerin büküm yönü , katı belirlenir. Gramajları ölçülür. Bu gramajlar iplik numarasının hesaplanmasında kullanılır. Kumaştan ayrılmış iplik serbest haldeyken ölçülüp not alınır. Aynı iplik gerilerek ölçülür ve not alınır iki veri arasındaki farkın yüzde itibariyle oranı kumataki ipliğin kullanıldığı yöndeki çekme yüzdesini verir.


12. Kumaşın örgüsünün, tahar ve armürünün belirlenmesi: Kumaş açık rekse koyu, koyu renkse açık renk bir zemine raptiye ile tuttutulur. Sol üst köşeden başlanarak ilk çözgü ipliği sökümeye başlanır. Bu ipliğin atkı iplikleri ile yapmış olduğu her bağlantı kareli kağıt üzerine sol üst noktadan aşağı doğru yazılır. Çözgü ve atkı renk raporunun da bu esnada kağıt üzerinde belirtilmesi renkli ipliklerin örgüye ne şekilde etki ettiğinin belirlenmesi için gereklidir.