Bezayağı dokusunda iplik sayısının çözgü veya atkı yönünde arttırılmasıyla oluşturulur.
1- Rips
Bezayağı dokusunda iplik sayısının çözgü veya atkı yönünde arttırılmasıyla oluşturulur. Sütunlu, oluklu bir görünüme sahiptir.
a) Çözgü ripsleri:
Düz çözgü ripslerinde sütunların genişliği aynıdır yani her sütun eşit sayıda alınan atkı ipliklerinden oluşur.
Örn: Rç 2/2 (2)
Karışık çözgü ripslerinde oluk kalınlıkları farklıdır. Yani her oluğun atkı ipliği sayısı değişik olabilir.
Bağlantı noktaları değiştirilmiş çözgü ripslerinde oluşan oluklar kumaşın bir kenarından diğerine doğru düzensiz bir akış içindedir. 4’lü, 6’lı, 8’li gruplara ayrılan çözgü iplikleri, verilen bağlama noktalarının üzerine inşa edilerek çözgü yönünde kaydırılırlar. Yani verilen rapordaki bağlama noktaları, her grup değişiminden sonra yeni bir grubun başlangıç noktasını oluşturur ve çözgü ipliği grupları o nokta üzerinden kayarak oluşur.
Örn: Rç 2 /2 . 4 kaydırma noktalı 6’lı çözgü gruplarına ayılmış. Dimi bağlantı noktalı
b) Atkı Ripsi: Bezayağı bağlantıların çözgü yönünde iki veya daha fazla iplik sayısının ilavesiyle oluşturulan çözgü ripsleri kumaşın iki yüzünde de aynı görüntüyü verir.Düz atkı ripslerinde olukların genişliği aynıdır .
Örn: Ra 1 /1 (4iplikli)
Karışık atkı ripslerinde her oluktaki çözgü ipliği sayısı farklıdır.Örn: Ra 1/1 (3+1+2+1)
Bağlantı noktaları değiştirilmiş atkı ripsleri verilen bezayağı veya saten bağlama noktaları üzerine inşa edilir. Bir iplik grubundan diğerine geçişte ilk atkı grubunun en son atkı ipliği ile, ikinci atkı grubunun ilk atkı ipliği yan yana gelerek kalın bir rips sütunu oluşturur.
Örn: Rç 1 /1 (4+2) 8 atkı iplikli grup bezayağı kaydırma noktasına göre 3 kaydırmalı
c)Desenli ripsler: Aynı rapor içinde atkı ve çözgü ripslerinin karışımı ile oluşturulur. Rapor içinde çözgü ve atkı ripsleri istenilen genişlikte kullanılabilir. Çözgü iplik gruplarının yan yana birleştirilmesiyle bütün bir desen oluşturulduğu gibi daha değişik metotlarla farklı örnekler oluşturulabilir. Bu işlem yapılırken önce bir motif çizilir. Hem çözgü hem de atkı ripsleri için rapor genişliği belirlenir. Büyütülmek istenen rapor desen kağıdında tespit edilir. Motife göre karelerin içi doldurulur.
Örn1: 1.grup Rç 3/2 (8 çözgü ipliği genişliğinde)
2.grup Ra 1 /2 (3+2) 10 çözgü ipliği genişliğinde
Rapor 18:10
Örn2: A)Motif 1 /1 Bezayağına göre B) Rç 4 /4 (2iplikli) C) Ra 1 /1 (4 iplikli)
Her bir motif 8 çözgü ve 8 atkı ipliği büyütülmüştür.
Yukarıdaki örgü dokunduğunda oluşacak kumaş görüntüsü aşağıdaki gibidir.
Örn:3A) motif D 2 /2 Z
B) Rç 2 /2 (2iplikli)
C) Rç 1 /1 (2+2iplikli)
Rapor 16:16
d)Kuvvetlendirilmiş ripsler:
Tek taraflı rips dokular veya dokunun tersinden bağlamalı ripslerin kullanım amacı bir oluk veya sütun içindeki benzer bağlama noktalarının birbiri üzerine kaymalarını önlemek ve kumaşın daha gergin olmasını sağlamaktır.
Kuvvetlendirilmiş çözgü ripsleri: Dokunun arka yüzünde görünen uzun çözgü atlamaları bezayağı örgü ile atkılarla bağlanır. Ön yüzdeki uzun çözgüler birbirine yaklaşarak rips görüntüsünü muhafaza eder. Çözgülerin bağlantıları daha çok kapatması istenirse bağlantı noktaları ön yüzde görünen uzun çözgülerin bağlantılarıyla kesişmeyecek şekilde seçilmelidir.
Örn1: Rç 4/4 . Rapor:4:8
Örn2: Rç 6/6 . Rapor:4:12
Kuvvetlendirilmiş atkı ripsleri: Uzun ripsleri oluşturan atkı yüzmelerinin altında çözgü iplikleri , çözgü bağlantılarının altında da ters yönde uzun yüzme yapan atkı iplikleri bulunur. Kumaşın ön yüzdeki görüntüsünü etkilemeden kuvvetlendirme yapmak için, çözgü ipliklerinden oluşan sütun üzerinde yukarıda görünen çözgü ipliklerinden bazılarını aşağı indirerek altta yüzen atkı ipliği ile bağlantı gerçekleştirilir. Aşağı indirilerek bağlantı yapılan noktalar x ile belirtilmiştir.Örn: Ra 1 /1 ( 6 iplikli) Ters yüzden bağlama noktaları D 1 /3 (Z)
Rapor: 12:8
e) Kauçuk dokular: Çözgü ve atkı ripslerinin kombine edilmesiyle oluşan esnek yapılı kumaşlardır. Desenin oluşturulması için öncelikle kullanılmak istenen boyutta çözgü ripsleri aynı düzleme yerleştirilir. Aynı boyutlardaki atkı ripsleri de yatay düzlemde yerleştirilir ve bu iki motif başlangıç noktaları üst üste gelecek şekilde birleştirilir. Oluşturulan birim motifin karşısına dolular boş, boşlar dolu olacak şekilde ilk motifin negatifi birim motif oluşturulur. Aynı işlem rapor tamamlanacak şekilde yukarıya doğru tekrarlanır.
Yukarıdaki örgünün dokunmuş kumaştaki görüntüsü aşağıdaki gibidir.
2-Panama:
Bezayağı dokunun iki veya daha fazla atkı ve çözgü ile dokunmasıyla elde edilir. En küçük raporu 4 çözgü ve 4 atkı ile oluşturulur.
a) Düz panama: Atkı ve çözgü bağlantıları eşit olan panamalardır.
Örn: P 2 /2
a) Karışık panama: Bağlantıların oluşturduğu zarların bir rapor içinde değişik büyüklüklerde kullanılmasıyla oluşturulur.
örn:P 3 1 1
--------- ---
1 3 1
c) Desenli panama: Desenli ripslerde olduğu gibi desenli panamalar da önceden tespit edilmiş motiflerin birleştirilmesiyle oluşur. Desenli panama oluşturmak için önce uygulanacak motif çizilir. Sonra bir karışık panama motifi ve bu birim motifin negatifi alınır. Rapor istenilen oranda büyütülerek seçilen negatif ve pozitif birimler oluşturulmak istenen motifin içine yerleştirilir.
Örn: A) karışık panama motifi
B) motifin negatifi
C) uygulama motifi
3-Etamin (Arpa tanesi) :
Bezayağı örgüsünde bazı bağlantıların eksiltilmesi bazılarının arttırılması ile oluşturulan örgü tipidir. Zıt bağlantı noktaları ile çaprazlanarak bağlanan kısımlar, aynı tarzda bağlanan çözgü ve atkı ipliklerini iterek çite benzer bir görüntü oluşturur.
