Tekstil elyafı materyalin elde edildiği kaynağa göre sınıflandırılır.
A)Doğal elyaflar: Doğada lif olarak bulunan ve tekstilde kullanıma uygun olan her türlü materyal bu başlık altında ele alınır. Bitkisel, hayvansal ve anorganik olarak sınıflandır.
1)Bitkisel elyaf: Yapılarında yüksek oranda selüloz içerdikleri için selülozik elyaf da denir. Bitki üzerinde bulundukları yere göre adlandırılırlar.
· Bitki tohumundan elde edilen elyaf: Bitkinin tohumunun üzerinde bulunur.Bir lif tek bir hücreden oluşur.Bu nedenle tek hücreli elyaf da denir. (Pamuk, Kapok)
· Bitki gövdesinden elde edilen elyaf: Bir tek lif birkaç bitki hücresinden oluşur. Bast elyafı veya çok hücreli elyaf olarak da adlandırılırlar. (Keten, Kenevir, Jüt, Rami)
· Bitki yaprağından elde edilen elyaf: Geniş yapraklı tropikal bitkilerden elde edilir. (Sisal kendiri, Manila keneviri, Yeni Zellanda keteni)
· Meyvadan elde edilen elyaf: Hindistan cevizi meyvesinden koko elyafı elde edilir.
2)Hayvansal elyaf: Kimyasal olarak yapısında protein ihtiva ettiğinden protein elyafı olarak da adlandırılır. Kökenine göre ikiye ayrılır.
· Kıl kökenli elyaf: Hayvan tüy ve kıllarından temin edilir. (Koyun yünü, tiftik keçisi moheri, deve tüyü)
· Salgı kökenli: İpek böceğinin salgısından elde edilen filament niteliğinde elyaftır.3)Doğal anorganik elyaf: Doğada bitkisel ve hayvansal kökenli organik yapıdaki lifler dışında, anorganik yapıda lif şeklindeki kristal yapıya sahip maddeler de vardır. Asbest veya amyant adı verilen materyal bu sınıftadır.
B)Kimyasal elyaflar: Esas maddesi doğada mevcut olup, kimyasal yapılarında değişiklik oluşturmadan sadece fiziksel yapıları değiştirilerek elyaf haline getirilir.
1) Rejenere elyaf: Yapısal olarak lif olmaya uygun selüloz ve protein kökenli doğal polimerlerden kimyasal ve fiziksel işlemlerle elde edilirler.
Rejenere selülozik elyaf : Rayon ve suni ipek de denilen bu elyaf selülozik kaynağı olan hammaddelerden selülozun uygun çözücülerle ayrılıp yeniden lif halinde çöktürülmesi ile elde edilir. Kullanılan yöntemlere göre viskoz ipeği, bakır ipeği gibi adlar alırlar. İnce dökümlü boya baskı gibi işlemlere de elverişli olduğundan kullanım alanı geniştir.
Selüloz esterleri: Selülozun asetat organik bileşeninin lif haline getirilmesi ile elde edilen elyaftır. Asetat ipeği, asetat rayonu gibi isimler alır.
Rejenere protein elyaf : Bitkisel ve hayvansal doğal kaynaklardan elde edilen proteinler yeniden lif haline getirilir. Proteinin kaynağına göre adlandırılırlar.(mısır proteini-vicara, yer fıstığı-ardil vb.)
Alginat elyaf: Deniz yosunundaki alginik asitten elde edilen elyaftır.Kauçuk elyaf: Doğal kauçuktan elde edilen elastik elyaftır.
2) Sentetik elyaf: Basit kimyasal maddelerin sentetik olarak molimerleştirilmesi ve bu polimerlerin lif haline getirilmesi yoluyla elde edilen elyaf tipidir. Kimyasal yapılarına göre sınıflandırılırlar.
Poliolefin elyafı: Olefin sınıfı hidrokarbonların ve türevlerinin polimerlerinden elde edilir. (Polietilen, polipropilen ve politetrafloretilen)
Polivinil elyaf: Bileşiminde vinil grubu ve türevlerini içerir. Kimya endüstrisinin en değerli ürünlerden biridir. Çok geniş kullanım alanına sahiptir. (Akrilik, modakrilik, Polivinilidenklorür-PVC, polivinilel, polistiren)
Poliamid elyaf: Naylon ve perlon olmak üzere iki çeşidi vardır. Yüksek mukavemet ve elastikiyete sahip oldukları için sık kulla nılırlar. Dokuma ve örme yüzeylerde naylon iplikler tek başlarına kullanılacaksa genelde filament halde kullanılırlar. Ama pamuk ve yünle karıştırılarak ştapel iplik olarak da kullanılırlar. En önemli özellikleri dayanım formu koruma ve kolay bakımdır. Sıcaklığa karşı direnci çok yüksek ancak ışığa dayanıklılığı ve sürtünmeye karşı zayıftır. Özellikle ince çorap, iç çamaşırı, mayo, spor giyim eşyaları, ev tekstili ve dekoratif ürünlerde kullanımı vardır. Poliester elyaf: Poliester lifleri, temizlik kolaylığı, yüksek mukavemet, yüksek yıpranma dayanımı, mükemmel ısı dayanımı, çabuk kuruması, kırışmaması ve estetik özellikleri gibi çağdaş gereksinimlere cevap verebilecek niteliklere sahiptir.
Poliüretan elyaf: Kolaylıkla şekillendirilebilir . Geniş sıcaklık aralığında eğilebilirlik, ve kaskatılık, aşınma ve yıpranmaya karşı direnç, hidrolik kararlılık, yağ ve yakıta direnç, küfe direnç gibi özellikleri, onu birçok uygulama alanında tercih edilen malzeme haline getirir.
3) Anorganik elyaf :Her türlü metalden çekilmiş lif ile cam elyafı yapay olarak elde edildiğinden yapay elyaflar sınıfında değerlendirilirler.
A)Doğal elyaflar: Doğada lif olarak bulunan ve tekstilde kullanıma uygun olan her türlü materyal bu başlık altında ele alınır. Bitkisel, hayvansal ve anorganik olarak sınıflandır.
1)Bitkisel elyaf: Yapılarında yüksek oranda selüloz içerdikleri için selülozik elyaf da denir. Bitki üzerinde bulundukları yere göre adlandırılırlar.
· Bitki tohumundan elde edilen elyaf: Bitkinin tohumunun üzerinde bulunur.Bir lif tek bir hücreden oluşur.Bu nedenle tek hücreli elyaf da denir. (Pamuk, Kapok)
· Bitki gövdesinden elde edilen elyaf: Bir tek lif birkaç bitki hücresinden oluşur. Bast elyafı veya çok hücreli elyaf olarak da adlandırılırlar. (Keten, Kenevir, Jüt, Rami)
· Bitki yaprağından elde edilen elyaf: Geniş yapraklı tropikal bitkilerden elde edilir. (Sisal kendiri, Manila keneviri, Yeni Zellanda keteni)
· Meyvadan elde edilen elyaf: Hindistan cevizi meyvesinden koko elyafı elde edilir.
2)Hayvansal elyaf: Kimyasal olarak yapısında protein ihtiva ettiğinden protein elyafı olarak da adlandırılır. Kökenine göre ikiye ayrılır.
· Kıl kökenli elyaf: Hayvan tüy ve kıllarından temin edilir. (Koyun yünü, tiftik keçisi moheri, deve tüyü)
· Salgı kökenli: İpek böceğinin salgısından elde edilen filament niteliğinde elyaftır.3)Doğal anorganik elyaf: Doğada bitkisel ve hayvansal kökenli organik yapıdaki lifler dışında, anorganik yapıda lif şeklindeki kristal yapıya sahip maddeler de vardır. Asbest veya amyant adı verilen materyal bu sınıftadır.
B)Kimyasal elyaflar: Esas maddesi doğada mevcut olup, kimyasal yapılarında değişiklik oluşturmadan sadece fiziksel yapıları değiştirilerek elyaf haline getirilir.
1) Rejenere elyaf: Yapısal olarak lif olmaya uygun selüloz ve protein kökenli doğal polimerlerden kimyasal ve fiziksel işlemlerle elde edilirler.
Rejenere selülozik elyaf : Rayon ve suni ipek de denilen bu elyaf selülozik kaynağı olan hammaddelerden selülozun uygun çözücülerle ayrılıp yeniden lif halinde çöktürülmesi ile elde edilir. Kullanılan yöntemlere göre viskoz ipeği, bakır ipeği gibi adlar alırlar. İnce dökümlü boya baskı gibi işlemlere de elverişli olduğundan kullanım alanı geniştir.
Selüloz esterleri: Selülozun asetat organik bileşeninin lif haline getirilmesi ile elde edilen elyaftır. Asetat ipeği, asetat rayonu gibi isimler alır.
Rejenere protein elyaf : Bitkisel ve hayvansal doğal kaynaklardan elde edilen proteinler yeniden lif haline getirilir. Proteinin kaynağına göre adlandırılırlar.(mısır proteini-vicara, yer fıstığı-ardil vb.)
Alginat elyaf: Deniz yosunundaki alginik asitten elde edilen elyaftır.Kauçuk elyaf: Doğal kauçuktan elde edilen elastik elyaftır.
2) Sentetik elyaf: Basit kimyasal maddelerin sentetik olarak molimerleştirilmesi ve bu polimerlerin lif haline getirilmesi yoluyla elde edilen elyaf tipidir. Kimyasal yapılarına göre sınıflandırılırlar.
Poliolefin elyafı: Olefin sınıfı hidrokarbonların ve türevlerinin polimerlerinden elde edilir. (Polietilen, polipropilen ve politetrafloretilen)
Polivinil elyaf: Bileşiminde vinil grubu ve türevlerini içerir. Kimya endüstrisinin en değerli ürünlerden biridir. Çok geniş kullanım alanına sahiptir. (Akrilik, modakrilik, Polivinilidenklorür-PVC, polivinilel, polistiren)
Poliamid elyaf: Naylon ve perlon olmak üzere iki çeşidi vardır. Yüksek mukavemet ve elastikiyete sahip oldukları için sık kulla nılırlar. Dokuma ve örme yüzeylerde naylon iplikler tek başlarına kullanılacaksa genelde filament halde kullanılırlar. Ama pamuk ve yünle karıştırılarak ştapel iplik olarak da kullanılırlar. En önemli özellikleri dayanım formu koruma ve kolay bakımdır. Sıcaklığa karşı direnci çok yüksek ancak ışığa dayanıklılığı ve sürtünmeye karşı zayıftır. Özellikle ince çorap, iç çamaşırı, mayo, spor giyim eşyaları, ev tekstili ve dekoratif ürünlerde kullanımı vardır. Poliester elyaf: Poliester lifleri, temizlik kolaylığı, yüksek mukavemet, yüksek yıpranma dayanımı, mükemmel ısı dayanımı, çabuk kuruması, kırışmaması ve estetik özellikleri gibi çağdaş gereksinimlere cevap verebilecek niteliklere sahiptir.
Poliüretan elyaf: Kolaylıkla şekillendirilebilir . Geniş sıcaklık aralığında eğilebilirlik, ve kaskatılık, aşınma ve yıpranmaya karşı direnç, hidrolik kararlılık, yağ ve yakıta direnç, küfe direnç gibi özellikleri, onu birçok uygulama alanında tercih edilen malzeme haline getirir.
3) Anorganik elyaf :Her türlü metalden çekilmiş lif ile cam elyafı yapay olarak elde edildiğinden yapay elyaflar sınıfında değerlendirilirler.
